ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಕುರಿತು ಸಂವಿಧಾನದ ವಿಧಿ 124 ಹೇಳಿದ್ದರೆ, ವಿಧಿ 124(1)ಪ್ರಕಾರ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ನ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಹಾಗೂ ಇತರೆ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ವಿಧಿ 124 (2)ರಂತೆ ಚೀಪ್ ಜೆಸ್ಟಿಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಮತ್ತು ಇತರೆ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳ ನೇಮಕದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವೊಂದು ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ.
1) ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ನ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಯನ್ನೂ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ನೇಮಕ ಮಾಡಬೇಕು. ಆ ನೇಮಕ ಪತ್ರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಪ್ರಮಾಣಿಕರಿಸಿ ಸಹಿ ಮಾಡಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಮುದ್ರೆ ಇರಬೇಕು.2) ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ಗೆ ನೇಮಕಗೊಳ್ಳುವ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಅವಶ್ಯಕ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಲೋಚಿನೆ ನಡೆಸಬೇಕು.3) ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳು 65 ವರ್ಷ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು.
ಸಂವಿಧಾನದ 124 (2) ವಿಧಿಯು ಮೊದಲು ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿದೆ. ರಾಜ್ಯದ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಮೂರ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಸರ್ವೋಚ್ಛ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಮುಖ್ಯನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳಬೇಕು.
124(3) ವಿಧಿಯಂತೆ ಸಿಐಜೆ ಮತ್ತು ಇತರೆ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳ ನೇಮಕಕ್ಕೆ ಕೆಲವೊಂದು ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅರ್ಹತೆಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
1) ಭಾರತದ ಪ್ರಜೆಯಾಗಿಬೇಕು 2) ಕೆಳಗಿನವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೂ3) ಹೈಕೋರ್ಟ್ ನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಅಥವಾ ಕೆಳ ನ್ಯಾಯಾಲದಲ್ಲಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಕನಿಷ್ಟ 5 ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿರಬೇಕು4) ಕನಿಷ್ಟ 10 ವರ್ಷ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ನಲ್ಲಿ ವಕೀಲರಾಗಿ/ ಎರಡು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿರಬೇಕು.5) ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಅಗಿರಬೇಕು.
ಸಂವಿಧಾನದ 124 (6)ನೇ ವಿಧಿಯಂತೆ ಭಾರತ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಸೇರಿದಂತೆ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳು ನೇಮಕಗೊಳ್ಳಲು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಿಂದ ಕಚೇರಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ನೇಮಕವಾಗಿರಬೇಕು ಅಥವಾ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ಪಡೆದ ಕೆಲವರು ನೇಮಕ ಮಾಡಬಹುದು.
ಸಂವಿಧಾನದ 3ನೇ ಪರಿಚ್ಛೇಧದಲ್ಲಿ ಉದ್ದೇಶಿಸಿರುವಂತೆ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ/ಪ್ರತಿಜ್ಞ ವಿಧಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿರಬೇಕು.
ಸಿಐಜೆ ನೇಮಕಗೊಳ್ಳಲು ಹಲವು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿವೆ.
ಇವುಗಳನ್ನಯ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಇಲಾಖೆಯ ವೆಬ್ ಸೈಟ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ. 1) ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ನಲ್ಲಿ ಸೇವಾಹಿರಿತನ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಯಾಗಿರಬೇಕು. 2) 124 (2)ನೇ ವಿಧಿಯಂತೆ ಬೇರೆ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ಹಿಡಿತಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರಬೇಕು. 3) ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ನ ಸೇವಾಹಿರಿತನದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸಿಐಜೆ ನೇಮಕ ವಯಸ್ಸು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ.4) ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ಗೆ ಸೇರಿದ ನಂತರ ಹಿರಿತನ ಬರುತ್ತದೆ. ನೇಮಕಗೊಂಡ ತಕ್ಷಣ ಯಾರು ಮೊದಲು ಕರ್ತವ್ಯಕ್ಕೆ ವರದಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೋ ಅದು ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. 5) ಬಾರ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ನಿಂದ ಅನುಭವವಿರುವ ಹಿರಿಯ ಅನುಭವಿ ವಕೀಲರನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಗೆ ನೇಮಕ ಮಾಡಬಹುದು.6) ನಿರ್ಗಮಿತ ಮುಖ್ಯನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಮುಂದಿನ ಸಿಐಜೆಯನ್ನು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿ ಹೋಗಬೇಕು.
ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕಾನೂನು, ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿ ಸಚಿವಾಲಯ ಮೊದಲೇ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಮೂಲಕ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗೆ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಲಾಯಿತು.
ಎರಡನೇ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಪ್ರಕರಣ (ಸು್ಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ಅಡ್ವೋಕೇಟ್ ಆನ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಅಸೋಸಿಯೇನ್ ವರ್ಸಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಐಆರ್-1994 ಎಸ್.ಸಿ.268)ದಲ್ಲಿ ಸೇವಾನುಭವ ಇರುವ ಹಿರಿಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಯಾಗಲು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಹಾಗಾಗಿ 124 (2)ನೇ ವಿಧಿ ಪ್ರಕಾರ ಆತನನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಲು ಅವಕಾಶವಿದೆ. ಮೋಸ್ಟ್ ಸೀನಿಯರ್ ಸಿಐಜೆ ಆಗಲು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಅನುಮಾನ ಬಂದರೆ ಅವರನ್ನು ಕೈಬಿಡಬಹುದು.
