ಹಾವುಗಳು ಎಂದರೆ ಮಾನವನಿಗೆ ಸಹಜವಾಗಿ ಭಯ. ಈ ಭಯ ತಲತಲಾಂತರದಿಂದ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ ಆದರೆ ಈ ಜೀವಿಗಳು ಬಹಳ ನಿರುಪದ್ರವಿಗಳಾಗಿ ಇರುತ್ತವೆ.
ನಾನು ಕಂಡ ಹಾಗೆ ಮಲೆನಾಡಿನ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಹಾವುಗಳು ಮನೆಯ ಒಳಗೆ ಬಂದರೂ ಅವುಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ತೊಂದರೆ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಬಯಲು ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಈ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ಕಂಡಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾರೆ.
ಹೀಗೆ ಆಗಲು ಕಾರಣ ಅವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಜ್ಞಾನದ ಕೊರತೆ ಹಾಗೂ ಮೌಡ್ಯತೆ.
ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸರಿಸುಮಾರು 3000 ಪ್ರಜಾತಿ ಹಾವುಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 270 ಪ್ರಜಾತಿಯ ಹಾವುಗಳು ನಮ್ಮ ಭಾರತ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ 60 ಹಾವುಗಳು ಮಾತ್ರ ವಿಷಪೂರಿತವಾಗಿವೆ.
ಇನ್ನೂ ಮುಕ್ಕಾಲು ಭಾಗ ವಿಷವಿಲ್ಲದ ಹಾವುಗಳು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪ ವಿಷಕಾರಿ ಹಾವುಗಳು ಕೂಡ ಸೇರಿವೆ. ಅಲ್ಪ ವಿಷಕಾರಿ ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ಸಣ್ಣ ಜೀವಿಗಳಾದ ಹಲ್ಲಿಗಳು ಇಲಿಗಳು ಓತಿಕ್ಯಾತ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಹಾವುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕೊಲ್ಲುವಷ್ಟು ವಿಷ ಹಾಗೂ ಮಾನವನಿಗೆ ಸಾವು ತರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಮಾನವ ಎಲ್ಲಾ ಹಾವುಗಳು ವಿಷಕಾರಿ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾನೆ.
ಇನ್ನೂ ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ಈ 60 ಹಾವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 4 ಹಾವುಗಳು ಮಾತ್ರ ಮಾನವನ ಜೀವಕ್ಕೆ ಅಪಾಯಕರ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ ನಾಗರಹಾವು(Naja Naja), ಕೊಳಕುಮಂಡಲ(Russell’s viper), ಉರಕುಮಂಡಲ(Saw scaled viper) ಹಾಗೂ ಕಟ್ಟುಹಾವು(Common Krait).
ಇದರಲ್ಲಿ ನಾಗರಹಾವಿಗೆ ಕೋಪ ಹೆಚ್ಚು ಮತ್ತು ಕಟ್ಟುಹಾವು ಅತ್ಯಂತ ವಿಷಕಾರಿ ಹಾವು ಮತ್ತು ಈ ಕಟ್ಟುಹಾವು ಸೊಳ್ಳೆ ಗಿಂತ ಹತ್ತುಪಟ್ಟು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಕಚ್ಚುವುದು ಮತ್ತು ಸಾವು 60% ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು.
ಕೊಳಕುಮಂಡಲ ಮತ್ತು ಕಟ್ಟುಹಾವು ನಿಶಾಚರ ಜೀವಿಗಳಾಗಿವೆ ಇನ್ನು ಉಳಿದ ಎರಡು ಹಾವುಗಳು ಹಗಲಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.
ಬ್ಲಾಕ್ ಕೊರಲ್ ಹಾವು(Black coral snake) ಕೂಡ ನಮ್ಮ ದೇಶದ ವಿಷಕಾರಿ ಹಾವಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಇದು ಗಂಟಲಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಹಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಇದು ಅಪಾಯಕರವಾಗಿಲ್ಲ. ಪ್ರಪಂಚದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ವಿಷಕಾರಿ ಹಾವು ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪ(King Cobra) ಆದರೆ ಇದನ್ನು ಈ 4 ಹಾವುಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಬಹಳ ಸಾಧು ಜೀವಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಹಳ ಸಂಕೋಚದ ಸ್ವಭಾವ ಇದರದಾಗಿದೆ ಇದುವರೆಗೆ ಈ ಜೀವಿಗಳಿಂದ ಮಾನವನ ಸಾವು ಅತ್ಯಲ್ಪ(1-2).
ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಸರಿಸುಮಾರು 200 ಹಾವುಗಳು ವಿಷಕಾರಿಯಲ್ಲದ ಹಾವುಗಳಾಗಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಸಿರು ಹಾವು, ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಡಂಬಳ, ಪಟ್ಟೆ ಕಡಂಬಳ ಹಾವು, ಕೇರೆ ಹಾವು, ನೀರುಹಾವು, ಟ್ರಿಂಕೆಟ್ ಹಾವು, ಕಂಚು ಬೆನ್ನಿನ ಮರದ ಹಾವು,ಬೆಕ್ಕು ಹಾವು ಮತ್ತು ಹಲವು ಹಾವುಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಎರಡು ತಲೆಯ ಹಾವು (Sand Boa) ಒಂದು ವಿಶೇಷತೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಹಾವಗಿದೆ ತನ್ನ ಬಾಲದ ತುದಿಯನ್ನು ತಲೆಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ರಚನೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಬೇಟೆಗಾರರಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಈ ತಂತ್ರವನ್ನು ಅವಲಂಭಿಸಿರುತ್ತದೆ.
ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯದ ಈಶಾನ್ಯ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಾಣುವ ಇನ್ಲಾಂಡ್ ಟೈಪನ್(Inland taipan) ಎಂಬ ಹಾವು ಜಗತ್ತಿನ ಅತ್ಯಂತ ವಿಷಕಾರಿ ಉಭಯವಾಸಿ ಹಾವಾಗಿದೆ(1 ಹನಿ ವಿಷ 100ಜನರ ಜೀವ ತೆಗೆಯಬಹುದು) ಬೆಚ್ಲೇರ್ ಸಮುದ್ರ ಕಟ್ಟುಹಾವು(Bechler sea Krait) ಜಗತ್ತಿನ ಅತ್ಯಂತ ವಿಷಕಾರಿ ಹಾವಾಗಿದೆ(1000 ಜನರ ಜೀವ) ಆದರೆ ಈ ಹಾವು ಮಾನವರಿಗೆ ಎಂದೂ ಕಚ್ಚಿರುವ ನಿದರ್ಶನವಿಲ್ಲ.
ಬ್ರಾಹ್ಮಿಣಿ ಕುರುಡು ಹಾವು(Bramhini blind snake) ಪ್ರಪಂಚದ ಅತ್ಯಂತ ಸಣ್ಣ ಹಾವು ಆಗಿದೆ ಇದು ಒಂದು ಎರೆಹುಳ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಅನಕೊಂಡ ಜಗತ್ತಿನ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಹಾವು(200-250ಕೆಜಿ) ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕದ ಅಮೆಜಾನ್ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ.
ಭಾರತದ ಶಿಲಾ ಹೆಬ್ಬಾವು( Indian Rock Phython) ಇದು ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ(ತೂಕದಲ್ಲಿ) ಹಾವಾಗಿದೆ.
ಇನ್ನೊಂದು ವಿಶೇಷವೇನೆಂದರೆ ಕೇವಲ ನೆಲದಲ್ಲಿ ತೆವಳುವ ಹಾವುಗಳನ್ನು ನೋಡಿದ್ದೇವೆ ಆದರೆ ಕೆಲ ಹಾವುಗಳು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಹಾರಲು ತಿಳಿದಿರುತ್ತವೆ! ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿಯೆ ಆಭರಣದ ಹಾವು(Ornate Flying Snake) ಇದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ ಇಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷಿಗಳ ತರಹ ಹಾರಲು ಬರದಿದ್ದರೂ ಅವುಗಳು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ತೇಲುವ ದೇಹವನ್ನು ಹಾಗೂ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.
ಹಾವುಗಳು ಸಹಜವಾಗಿ ವರ್ಷಕ್ಕೆ 4-8 ಬಾರಿ ಪೊರೆ ಬಿಡುತ್ತವೆ ಇದು ತನ್ನ ದೇಹದಲ್ಲಿನ ಕ್ರಿಮಿಕೀಟಗಳು, ಉಣ್ಣೆಗಳು ಕಳೆಯಲು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವ ಒಂದು ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ಹಾವುಗಳಿಗೆ ಕಿವಿ ತಮಟೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಹಾಗಾಗಿ ಇದು ತನ್ನ ನಾಲಿಗೆಯಿಂದ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಹಾಗಾಗಿ ಪದೇಪದೇ ನಾಲಿಗೆಯನ್ನು ಹೊರ ಹಾಕುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.
ಹಾವಿನ ವಿಷದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಇದು ಒಂದು ಸಹಜ ಪ್ರೋಟೀನ್ ಅಂಶದಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ದೇಹದ ರಕ್ತದೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆತಾಗ ಮಾತ್ರ ಅದು ವಿಷವಾಗಿ ವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಆಹಾರವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ ಸಹಜವಾಗಿ ಜೀರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆ.ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಇದನ್ನು ವೆನಮ್ ಎಂದು ಆಂಗ್ಲಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ನಮೂದಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಷಪೂರಿತ ಹಾವು ಇಲಿಗೆ ಕಚ್ಚಿದಾಗ ಸಾಯುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಅದೇ ಇಲಿಯನ್ನು ಹಾವು ನುಂಗಿದಾಗ ಹಾವು ಸಾಯುವುದಿಲ್ಲ ಅದೇ ಹಾವು ತನಗೆ ತಾನೇ ಕಚ್ಚಿಕೊಂಡರೆ ಸಾವು ಖಚಿತ. ಸಹಜವಾಗಿ ಹಾವಿನ ವಿಷದಲ್ಲಿ ಮೂರು ವಿಧ ಹೇಮೋಟಾಕ್ಸಿಕ್- ಈ ವಿಷವು ರಕ್ತವನ್ನು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತದೆ, ಹೇಮೋಟಾಕ್ಸಿಕ್- ಈ ವಿಷವು ದೇಹದ ನಾನಾ ರಾಸಾಯನಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ನ್ಯೂರೋಟಾಕ್ಸಿಕ್- ಈ ವಿಷವು ದೇಹದ ಪೂರ್ಣ ನರಮಂಡಲವನ್ನು ಹಂತಹಂತವಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಈ ವಿಷವು ಬಹಳ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಹಾಗೂ ಅಪಾಯಕರ. ನಾಗರಹಾವು ಮತ್ತು ಕಟ್ಟುಹಾವಿನಲ್ಲಿ ನ್ಯೂರೋಟಾಕ್ಸಿನ್ ವಿಷವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು ಹಾಗೂ ಮಂಡಲದ ಹಾವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಮೋಟಾಕ್ಸಿಕ್ ವಿಷವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಹಾವಿನ ವಿಷವು ಕೇವಲ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ವಿಷಕಾರಿ ಹಾವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಮಾಣದ ವಿಷವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊರಹಾಕುತ್ತವೆ ಇನ್ನೂ ಒಂದು ಕುತೂಹಲದ ಸಂಗತಿ ಎಂದರೆ 60% ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಚ್ಚುವಿಕೆಯು ಒಣ ಕಚ್ಚುವಿಕೆಯಿಂದ (Dry Bite) ಆಗಿರುತ್ತದೆ (ವಿಷವಿಲ್ಲದ ಕಚ್ಚುವಿಕೆ). ಹಸಿ ಕಚ್ಚುವಿಕೆಯಾದಾಗ( wet bite ) ಮಾನವನಲ್ಲಿ ಭಯಭೀತಿಯಿಂದ ರಕ್ತ ಸಂಚಾರ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವಿಷವು ದೇಹಪೂರ್ತಿ ಸೇರುವುದು ಹಾಗೂ ಈ ರೀತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾವು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.ಹಾವಿನ ವಿಷಕ್ಕೆ ಹಾವಿನ ವಿಷವೇ ಮದ್ದು ಎಂದು ಬಹಳ ಜನರಿಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಹಾವು ಕಚ್ಚಿದಾಗ ಯಾವುದೇ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಾರದು ಹಾಗು ಸರ್ಕಾರಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಹಾವಿನ ವಿಷದ ಪ್ರತಿರೋಧಕ (Antivenom) ಮಾತ್ರವೇ ಬಳಸಬೇಕು. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಾವು ಕಡಿತದ ಗೊಂದಲ ನಿವಾರಣೆಗೆ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ 4 ಹಾವುಗಳ ವಿಷದ ಪ್ರತಿರೋಧಕ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ಲಸಿಕೆಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಹಾವಿನ ಕಡಿತದಿಂದಾಗಿ ಸುಮಾರು 50000 ಮಂದಿ ಸಾವನ್ನಪ್ಪುತ್ತಾರೆ ಇದಕ್ಕೆ ಮೂಲ ಕಾರಣ ಮೂಲ ರಕ್ಷಣಾ ಕವಚ ಗಳಿಲ್ಲದೆ ಕೃಷಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದು ಮತ್ತು ಅವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮದ್ದು ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ನಂಬಿದ್ದಾರೆ. ಹಾವಿನ ವಿಷವನ್ನು ಕೆಲವು ಔಷಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಥೇಚ್ಛವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹಾವುಗಳ ವಿಷಕ್ಕೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಬೇಡಿಕೆ ಇದೆ ಆ ಕಾರಣದಿಂದ ಇವುಗಳನ್ನು ವಾಮಮಾರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಶೋಷಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಾವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಳ ಮೌಡ್ಯತೆ ಇರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಾವುಗಳು ದ್ವೇಷ ಕಾರುವುದು, ನಾಗಮಣಿ, ಹುತ್ತಕ್ಕೆ ಹಾಲೆರೆಯುವುದು, ಎರಡು ತಲೆಯ ಹಾವು ಇವೆಲ್ಲವೂ ಅವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಗತಿಗಳಾಗಿವೆ.
ಹಾವುಗಳ ಆಹಾರಕ್ರಮ ಬಹಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ ಎರೆಹುಳ, ಕೀಟ, ಸಣ್ಣ ಹುಳುಗಳು, ಮೀನುಗಳು, ಪಕ್ಷಿಗಳು ಹಾಗೂ ಮೊಟ್ಟೆ, ಸಣ್ಣ ಹಾಗೂ ಮಧ್ಯಮ ಸಸ್ತನಿಗಳು, ಸಣ್ಣ ಮೊಸಳೆಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಆಹಾರವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತವೆ.
ಸಹಜವಾಗಿ ಹಾವುಗಳು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ವಾಸಿಸುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಇವುಗಳನ್ನು ಏನಾದರೂ ರಕ್ಷಿಸಿ ಬಹಳ ದೂರದಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟರೆ ಇವುಗಳು ಸಾಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಹೆಚ್ಚು. ಮಿಲನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಹಜವಾಗಿ ಎರಡು ಗಂಡು ಹಾವುಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಜಗಳವಾಡುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಎನೆಯಾಡುವುದು ಎಂದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಜವಾಗಿ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ಹಾಗೂ ಹೆಣ್ಣು ಈ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ
ಹಾಗೂ ಗೆದ್ದ ಗಂಡನ್ನು ಹೆಣ್ಣು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಆ ಹಾವಿನೊಂದಿಗೆ ಮಿಲನದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಹಾವುಗಳ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಳ ಅನುಮಾನ ಇದೆ ಅವು ಮೊಟ್ಟೆ ಇಡುತ್ತವೆಯೇ ಅಥವಾ ಜೀವಂತ ಮರಿಗಳಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡುತ್ತವೆಯೇ ಎಂಬ ಕುತೂಹಲ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಜೀವಿಗಳು ಸಹಜವಾಗಿ ಎರಡು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ನಡೆಸುತ್ತವೆ. ಮೊಟ್ಟೆ ಇಡುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಾಣಬಹುದು ಕೇವಲ ಕೆಲವು ಕುಟುಂಬದ ಜೀವಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಜೀವಂತ ಮರಿಗಳಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡುತ್ತವೆ.
ನಾವು ನಮ್ಮ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಎರೆಹುಳು ಮಾತ್ರ ರೈತಮಿತ್ರ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು ಆದರೆ ಹಾವುಗಳು ಕೂಡ ರೈತಮಿತ್ರ ಆಗಿವೆ ಇವುಗಳು 40% ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬೆಳೆ ವೃದ್ಧಿಯಾಗಲು ಸಹಾಯಮಾಡುತ್ತವೆ ಈ ಜೀವಿಗಳು ಇಲಿ, ಹೆಗ್ಗಣ, ಹುಳಗಳ ಹಾವಳಿಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಸರಪಳಿ ಹಾಗೂ ಆಹಾರ ಬಲೆಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನದೇ ಆದ ಗುರುತು ಮೂಡಿಸಿವೆ.
ನಾನು ಒಬ್ಬ ಅಧ್ಯಾಪಕನಾಗಿ ನನಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ಅಲ್ಪ ವಿಷಯವನ್ನು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ ಮತ್ತು ನನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಭೂಮಿ ಕೇವಲ ಮಾನವನಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಜೀವಿಗೂ ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಕೃತಿಕವಾಗಿ ಬದುಕುವ ಹಾಗೂ ಸಾಯುವ ಹಕ್ಕಿದೆ, ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಅದು ಪ್ರಕೃತಿ ನಿಯಮ. ಈ ನಿಯಮ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ಮಾಡುವುದು ಅಥವಾ ತನ್ನ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ತೋರುವುದು ಮಾನವನಿಗೆ ಉರುಳು. (ಉದಾಹರಣೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪ್ರತಿರೋಧಕ ದೊರೆಯದಿರುವುದು) ಮೂಲ ಜ್ಞಾನದ ಕೊರತೆ ಇಂದ ಈ ಜೀವಿಗಳ ನಾಶವಾದರೆ ಅದು ನಮ್ಮ ಹಾಗೂ ಪ್ರಕೃತಿಯ ವಿನಾಶವೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ.
